مزایا و معایب بلاکچین چی هستن؟

بیشتر بلاکچین‌ها به عنوان یه پایگاه داده غیرمتمرکز طراحی شدن که مثل یه دفتر کل دیجیتال توزیع‌شده کار میکنه. این دفتر کل اطلاعات رو توی بلاک‌هایی ذخیره میکنه که به ترتیب زمانی مرتب شدن و از طریق رمزنگاری به هم وصل شدن. تکنولوژی بلاکچین مزایای زیادی توی صنایع مختلف ایجاد کرده و امنیت بیشتری رو توی محیط‌هایی که نیاز به اعتماد ندارن، فراهم کرده. ولی از طرف دیگه، غیرمتمرکز بودنش یه سری معایب هم داره. مثلا در مقایسه با پایگاه داده‌های متمرکز سنتی، بلاکچین‌ها کارایی کمتری دارن و فضای ذخیره‌سازی بیشتری نیاز دارن.

مزایای بلاکچین

توزیع‌شده

چون اطلاعات بلاکچین معمولا توی هزاران دستگاه روی یه شبکه توزیع‌شده از نودها ذخیره میشه، هم سیستم و هم داده‌هاش در برابر مشکلات فنی و حملات مخرب مقاومن. هر نود شبکه میتونه یه نسخه از پایگاه داده رو کپی و ذخیره کنه، به همین خاطر هیچ نقطه ضعف مرکزی‌ای وجود نداره. اگه یه نود از کار بیفته، این موضوع تاثیری روی دسترسی یا امنیت شبکه نمیذاره.

در مقابل، پایگاه داده‌های معمولی بیشتر به یه یا چند سرور محدود متکی‌ان و در برابر مشکلات فنی و حملات سایبری آسیب‌پذیرترن.

پایداری

بلاک‌های تایید شده به‌راحتی قابل برگشت نیستن، یعنی وقتی داده‌ای توی بلاکچین ثبت بشه، حذف یا تغییر دادنش تقریبا غیرممکنه. این موضوع بلاکچین رو به یه تکنولوژی عالی برای ذخیره سوابق مالی یا هر اطلاعاتی که نیاز به پیگیری داره تبدیل میکنه، چون هر تغییری ثبت و به‌صورت دائمی روی دفتر کل توزیع‌شده و عمومی ذخیره میشه.

مثلا یه شرکت میتونه از بلاکچین برای جلوگیری از تقلب کارمندانش استفاده کنه. بلاکچین یه سابقه امن و پایدار از همه تراکنش‌های مالی شرکت ارائه میده که این کار رو برای کارمندان سخت میکنه که تراکنش‌های مشکوک رو مخفی کنن.

سیستم بدون نیاز به اعتماد

توی بیشتر سیستم‌های پرداخت سنتی، تراکنش‌ها فقط بین دو طرف انجام نمیشه، بلکه یه واسطه مثل بانک، شرکت کارت اعتباری یا ارائه‌دهنده پرداخت هم توی این فرآیند نقش داره. اما توی بلاکچین، دیگه نیازی به واسطه‌ها نیست چون نودهای شبکه تراکنش‌ها رو از طریق فرآیندی به اسم ماینینگ (استخراج) تایید میکنن. به همین دلیل، بلاکچین رو یه سیستم “بدون نیاز به اعتماد” میدونن.

پس بلاکچین، ریسک اعتماد کردن به یه سازمان خاص رو از بین میبره و همینطور هزینه‌های کلی و کارمزد تراکنش‌ها رو با حذف واسطه‌ها کاهش میده.

معایب بلاکچین

حملات ۵۱٪

الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) که امنیت بلاکچین بیتکوین رو تامین میکنه، توی این سال‌ها خیلی کارآمد بوده. اما یه سری حملات بالقوه وجود داره که میتونه بلاکچین رو تحت تاثیر قرار بده و حمله ۵۱٪ یکی از مهم‌تریناشه. این حمله وقتی اتفاق میفته که یه گروه بتونه بیشتر از ۵۰٪ توان پردازشی شبکه رو کنترل کنه، که این کار بهشون اجازه میده ترتیب تراکنش‌ها رو تغییر بدن یا تراکنش‌ها رو حذف کنن.

البته تا حالا هیچ حمله موفق ۵۱٪ روی شبکه بیتکوین اتفاق نیفتاده. هر چی شبکه بزرگ‌تر بشه، امنیتش هم بیشتر میشه و ماینرها ترجیح میدن به جای حمله، از طریق استخراج صادقانه سود کنن. از طرف دیگه، حتی اگه یه حمله موفق انجام بشه، فقط تراکنش‌های اخیر رو برای مدت کوتاهی میتونه تغییر بده، چون بلاک‌ها از طریق رمزنگاری به هم وصل شدن و تغییر بلاک‌های قدیمی نیاز به توان پردازشی غیرقابل تصوری داره. علاوه بر این، شبکه بیتکوین مقاومه و اگه همچین حمله‌ای انجام بشه، به‌سرعت خودش رو تطبیق میده.

سختی در تغییر داده‌ها

یکی دیگه از معایب بلاکچین اینه که وقتی داده‌ای ثبت شد، تغییر دادنش خیلی سخته. درسته که پایداری بلاکچین یه مزیت مهمه، اما همیشه هم به نفع ما نیست. تغییر دادن اطلاعات یا کدهای بلاکچین معمولا نیازمند یه “هارد فورک” (Hard Fork) هست، یعنی یه زنجیره کنار گذاشته میشه و یه زنجیره جدید جایگزینش میشه.

کلیدهای خصوصی

بلاکچین از رمزنگاری کلید عمومی (یا نامتقارن) استفاده میکنه تا کاربران مالکیت دارایی‌های دیجیتالی خودشون رو داشته باشن. هر آدرس بلاکچین یه کلید خصوصی داره که نباید فاش بشه. برای دسترسی به دارایی‌ها، کاربر باید کلید خصوصی خودش رو داشته باشه، یعنی خودش نقش بانک رو برای خودش ایفا میکنه. اگه کسی کلید خصوصی‌ش رو گم کنه، دیگه به دارایی‌هاش دسترسی نخواهد داشت و هیچ راهی برای بازیابی اون وجود نداره.

ناکارآمدی

بلاکچین‌ها، مخصوصا اونایی که از اثبات کار استفاده میکنن، خیلی ناکارآمدن. چون استخراج یه رقابت شدیده و فقط یه ماینر برنده میشه، کار بقیه ماینرها عملا به هدر میره. ماینرها دائم تلاش میکنن توان پردازشی‌شون رو افزایش بدن تا شانس بیشتری برای پیدا کردن بلاک معتبر داشته باشن. این باعث شده که مصرف انرژی شبکه بیتکوین توی سال‌های اخیر به‌شدت افزایش پیدا کنه و الان از مصرف برق خیلی از کشورها مثل دانمارک، ایرلند و نیجریه بیشتر بشه.

مشکل ذخیره‌سازی

دفتر کل بلاکچین‌ها با گذشت زمان خیلی بزرگ میشه. مثلا بلاکچین بیتکوین الان حدود ۲۰۰ گیگابایت فضا نیاز داره. این رشد سریع ممکنه از رشد ظرفیت هارد دیسک‌ها پیشی بگیره و باعث بشه که بعضی نودها به خاطر کمبود فضای ذخیره‌سازی، دیگه نتونن دفتر کل رو دانلود و ذخیره کنن، که این موضوع ممکنه به شبکه آسیب بزنه.

جمع‌بندی

با وجود این معایب، تکنولوژی بلاکچین مزایای خاص خودش رو داره و به این زودی‌ها هم قرار نیست از بین بره. هنوز راه زیادی تا پذیرش گسترده‌ش باقی مونده، ولی صنایع مختلف دارن کم‌کم با مزایا و معایبش آشنا میشن. احتمالا توی چند سال آینده، شرکت‌ها و دولت‌ها با استفاده از بلاکچین توی زمینه‌های جدیدی آزمایش کنن تا ببینن کجا بیشترین ارزش رو ایجاد میکنه.