ویکی ارزدیجیتال

هر رمزارزی غیر از بیت‌کوین، آلت‌کوین محسوب می‌شه! از اتریوم گرفته تا دوج‌کوین. اوایل، همه این رمزارزها رو کپی‌های ضعیف بیت‌کوین می‌دونستن، ولی حالا خیلیاشون تکنولوژی‌های بهتری دارن و کاربردهای جدیدی ارائه می‌دن.

اتریوم فقط یه رمزارز نیست، بلکه یه پلتفرم برای اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکزه. این یعنی می‌شه روی شبکه اتریوم یه سری برنامه ساخت که بدون واسطه کار کنن، مثل صرافی‌های غیرمتمرکز یا بازی‌های بلاکچینی. ارز بومی این شبکه هم “اتر” (ETH) هست که برای پرداخت هزینه تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شه.

یه روش رمزنگاری که بهت اجازه می‌ده بدون این که اطلاعات اصلی رو فاش کنی، ثابت کنی که یه چیز درست هست. مثلاً می‌تونی ثابت کنی که پول کافی داری بدون این که موجودی حسابت رو نشون بدی! این روش تو پروژه‌هایی مثل Zcash برای حفظ حریم خصوصی استفاده می‌شه.

برعکس PoW، اینجا نیازی نیست کسی مسئله حل کنه. به‌جاش، کسایی که یه مقدار مشخصی از رمزارز رو نگه می‌دارن (استیک می‌کنن)، حق تأیید تراکنش‌ها رو دارن و جایزه هم می‌گیرن. این روش کم‌مصرف‌تر و سریع‌تر از ماینینگه.

سیستمی که توی بلاکچین بیت‌کوین استفاده می‌شه. ماینرها باید یه معادله سخت حل کنن تا نشون بدن که کار انجام دادن، بعدش می‌تونن یه بلاک جدید اضافه کنن. امنیتش خیلی بالاست، ولی برق زیادی مصرف می‌کنه.

یه نوع رمزارز که ارزشش همیشه ثابته، مثلا ۱ دلار. استیبل‌کوین‌هایی مثل USDT و USDC برای کسایی که نمی‌خوان با نوسانات شدید رمزارزها درگیر بشن، گزینه خیلی خوبی هستن. اینا معمولاً پشتوانه دلاری یا الگوریتمی دارن که قیمتشون رو ثابت نگه می‌داره.

یه مدل خاص از استیبل‌کوین‌ها که به‌جای این که پشتوانه دلاری داشته باشن، از یه الگوریتم هوشمند برای کنترل عرضه و تقاضا استفاده می‌کنن. مثلاً UST از ترا، یه نمونه معروف بود که سقوط کرد و کلی از سرمایه‌گذارا رو بیچاره کرد.

وقتی رمزارزت رو قفل می‌کنی تا به امنیت شبکه کمک کنی و در عوض پاداش بگیری. یه جورایی مثل اینه که پولت رو تو بانک بذاری و سود بگیری، ولی اینجا کاملا غیرمتمرکزه.

یه نوع امنیت بیشتر برای کیف پول‌ها که توش چند نفر باید باهم تراکنش رو تأیید کنن. این روش برای شرکت‌ها یا گروه‌هایی که با پول مشترک کار می‌کنن خیلی مفیده.

یه سرویس که اطلاعات دنیای واقعی رو به قراردادهای هوشمند توی بلاکچین می‌فرسته. مثلا، اگه یه قرارداد هوشمند بخواد قیمت دلار رو بدونه، از اوراکل استفاده می‌کنه.

وقتی یه پروژه رمزارز رایگان به کیف پولت واریز می‌کنه، بهش می‌گن ایردراپ. بعضی وقتا این کارو برای تبلیغ انجام می‌دن و بعضی وقتا هم به کاربرایی که یه سری کارای خاص انجام دادن جایزه می‌دن.

برعکس بازار گاوی، وقتی قیمت‌ها سقوط کنن و همه وحشت کنن و بفروشن، می‌گن بازار خرسی شده. معمولا این دوره‌ها طولانی‌تر و خسته‌کننده‌ترن، چون مردم اعتمادشون رو از دست می‌دن.

وقتی قیمت‌ها تو بازار رمزارزها رو به رشد باشه و همه خوش‌بین باشن، می‌گن بازار گاوی شده. این دوره‌ها معمولا با افزایش خرید و رشد شدید قیمت‌ها همراهه.

اگه بخوای یه توکن رو از یه بلاکچین به یه بلاکچین دیگه منتقل کنی، نیاز به “بریج” داری. مثلا، اگه USDT رو از شبکه اتریوم به بایننس اسمارت چین (BSC) بفرستی، بریج این کار رو برات انجام می‌ده. ولی خیلی از بریج‌ها امنیت بالایی ندارن و هک شدنشون زیاد اتفاق می‌افته.

بلاکچین یه دفترچه دیجیتالیه که اطلاعات توش ثبت می‌شه، ولی هیچ‌کس نمی‌تونه پاکش کنه یا تغییرش بده. همه چیز توش به‌صورت بلوک‌های متصل‌به‌هم ذخیره می‌شه و هر بلوک حاوی اطلاعات تراکنش‌هاست. امنیتش خیلی بالاست، چون همه شرکت‌کننده‌ها یه نسخه از این دفتر دارن و اگه یکی بخواد چیزی رو تغییر بده، بقیه متوجه می‌شن و قبولش نمی‌کنن. به همین دلیله که توی دنیای رمزارزها خیلی مهمه.

بیت‌کوین اولین و معروف‌ترین رمزارزه که سال ۲۰۰۹ توسط یه شخص یا گروه ناشناس به اسم “ساتوشی ناکاموتو” ساخته شد. هدف اصلیش این بود که یه سیستم پرداخت غیرمتمرکز بدون نیاز به بانک‌ها ایجاد کنه. الان خیلیا بیت‌کوین رو به‌عنوان یه دارایی دیجیتالی ذخیره می‌کنن، درست مثل طلا! چون تعدادش محدوده (فقط ۲۱ میلیون واحد) و این باعث می‌شه ارزشش بالا بمونه.

وقتی یه گروه از افراد قیمت یه رمزارز رو به‌طور مصنوعی بالا می‌برن (پامپ)، مردم عادی رو ترغیب به خرید می‌کنن و بعد خودشون یهویی همه رو می‌فروشن (دامپ) و باعث سقوط شدید قیمت می‌شن. یه جور بازی کثیفه که معمولا توی شت‌کوین‌ها اتفاق می‌افته.

هزینه‌ای که باید برای انجام یه تراکنش روی بلاکچین پرداخت کنی. مثلاً روی شبکه اتریوم، وقتی می‌خوای یه تراکنش انجام بدی، یه مقدار اتر (ETH) به عنوان گس پرداخت می‌کنی. اگه شبکه شلوغ باشه، این هزینه بالا می‌ره!

وقتی رمزارزهات رو به‌جای اینترنت، روی یه کیف پول سخت‌افزاری یا یه برگه کاغذ نگه می‌داری تا از هک شدن در امان بمونن.

وقتی یه سیستم (مثلاً یه بلاکچین مثل اتریوم) بتونه هر نوع محاسبه‌ای رو انجام بده، می‌گن تورینگ کامله. این یعنی قراردادهای هوشمند می‌تونن هر عملیات پیچیده‌ای رو اجرا کنن، ولی در عوض، هزینه گس بیشتری هم دارن.

یه نوع دارایی دیجیتالی که روی یه بلاکچین دیگه اجرا می‌شه. مثلا، توکن‌های ERC-20 روی اتریوم هستن و برای اهداف مختلفی مثل پرداخت، رأی‌گیری یا حتی توکن‌های بازی استفاده می‌شن.

فرآیند تبدیل یه فایل دیجیتالی (مثل یه عکس، موسیقی یا ویدیو) به یه NFT که روی بلاکچین ثبت بشه. این کار باعث می‌شه اون دارایی یه مالکیت دیجیتالی رسمی پیدا کنه.

وقتی یه پروژه بخشی از توکن‌های خودش رو می‌سوزونه (از بین می‌بره) تا تعداد کل توکن‌های در گردش کمتر بشه و ارزش بقیه بره بالا. این کار معمولا برای کنترل تورم یا افزایش ارزش توکن انجام می‌شه.

یه نوع توکن خاص که منحصر‌به‌فرده و نمی‌شه با چیز دیگه‌ای جایگزینش کرد. مثلا، یه نقاشی دیجیتال که فقط یه نسخه ازش وجود داره و توکن NFT نشون‌دهنده مالکیت اون اثره. این تکنولوژی بیشتر تو هنر دیجیتال و بازی‌ها استفاده می‌شه.

وقتی یه گروه یا شخص بیش از ۵۱٪ از توان پردازشی یه بلاکچین رو به دست بیاره، می‌تونه تراکنش‌ها رو تغییر بده یا حتی جلوی انجام تراکنش‌های جدید رو بگیره! این نوع حمله برای بلاکچین‌های کوچیک‌تر مثل اتریوم کلاسیک یه تهدید جدیه.

وقتی یه نفر سعی می‌کنه یه رمزارز رو دوبار خرج کنه. توی سیستم‌های سنتی بانک جلوی این کارو می‌گیره، ولی توی بلاکچین، الگوریتم‌های اجماع مثل PoW و PoS مانع این تقلب می‌شن.

یه سازمانی که به‌جای این که یه مدیر داشته باشه، توسط یه سری قرارداد هوشمند و رأی‌گیری کاربران اداره می‌شه. یعنی همه اعضا تصمیم‌گیری می‌کنن و هیچ فرد خاصی قدرت مطلق نداره.

به‌جای این که یه نفر مسئول ثبت تراکنش‌ها باشه (مثل بانک‌ها)، این دفتر بین کلی کامپیوتر توزیع شده. این یعنی همه نسخه‌ای از دفتر کل رو دارن و کسی نمی‌تونه یواشکی چیزی رو تغییر بده. این ساختار باعث امنیت، شفافیت و غیرمتمرکز بودن بلاکچین می‌شه.

یه رمزارز که اولش فقط برای شوخی ساخته شد، ولی به لطف حمایت ایلان ماسک و جامعه قویش، معروف شد. این رمزارز تورم‌زاست، چون تعدادش نامحدوده و همیشه ماین می‌شه.

سیستم مالی غیرمتمرکز که توش بانک و واسطه‌ها حذف می‌شن! توی دیفای می‌تونی وام بگیری، پول قرض بدی یا سود بگیری، بدون این‌که نیازی به اجازه از کسی داشته باشی.

رمزارز یه نوع پول دیجیتالیه که کنترلش دست هیچ بانک یا دولتی نیست. این پول روی بلاکچین ذخیره می‌شه و با استفاده از رمزنگاری امنیتش تأمین می‌شه. مثلا بیت‌کوین و اتریوم جزو معروف‌ترین رمزارزها هستن. می‌تونی با رمزارز خرید کنی، معامله کنی یا حتی فقط نگهش داری تا ارزشش بره بالا و سود کنی!

یه رمزارز که بیشتر برای بانک‌ها طراحی شده تا تراکنش‌های بین‌المللی رو سریع‌تر و ارزون‌تر کنه. با این که خیلی از کریپتوبازها معتقدن ریپل متمرکزه، ولی هنوز یکی از رمزارزهای محبوبه.

یه بلاکچین جداگانه که به یه بلاکچین اصلی متصل می‌شه و بهش کمک می‌کنه کارایی بیشتری داشته باشه. مثلا، پالیگان (Polygon) یه زنجیره جانبی برای اتریومه که تراکنش‌ها رو سریع‌تر و ارزون‌تر انجام می‌ده.

برعکس هارد فورک، یه سافت فورک تغییرات کوچیکی توی بلاکچین ایجاد می‌کنه، ولی نسخه‌های جدید و قدیمی همچنان با هم سازگار می‌مونن. یعنی کسایی که نرم‌افزارشون رو آپدیت نکنن، همچنان می‌تونن شبکه رو ببینن و ازش استفاده کنن. یه تغییر تو قوانین شبکه که با نسخه‌های قبلی سازگاره. یعنی همه می‌تونن کم‌کم خودشون رو با تغییرات وفق بدن و نیازی به ایجاد یه بلاکچین جدید نیست.

وقتی یه رمزارز رو بدون نیاز به فروش به یه رمزارز دیگه تبدیل می‌کنی، بهش می‌گن سواپ. مثلا می‌تونی توی یونی‌سواپ، اتریوم رو مستقیم به USDT تبدیل کنی بدون این که نیاز باشه اول بفروشیش.

یه راه‌حل برای افزایش سرعت بلاکچین که توش شبکه به چند بخش (Shard) تقسیم می‌شه تا تراکنش‌ها به‌طور موازی پردازش بشن. این روش می‌تونه مشکل مقیاس‌پذیری رو تا حد زیادی حل کنه. اتریوم ۲.۰ هم قراره از این تکنولوژی استفاده کنه.

به رمزارزهایی که هیچ کاربرد و ارزشی ندارن، فقط برای سود سریع ساخته شدن و معمولا بی‌ارزش می‌شن، می‌گن شت‌کوین. اگه تو دنیای کریپتو تازه‌کاری، از اینا دوری کن!

برعکس صرافی‌های متمرکز، اینجا تراکنش‌ها بدون واسطه انجام می‌شن. مثلا توی یونی‌سواپ، مستقیم از کیف پولت خرید و فروش می‌کنی، بدون این که پولت دست صرافی باشه.

جایی که توش رمزارز می‌خری و می‌فروشی، ولی یه شرکت کنترلش می‌کنه (مثل بایننس). استفاده ازش راحته، ولی چون کنترل کیف پولت دست خودشونه، همیشه یه ریسک داره.

برعکس ICO و IEO، این مدل تو صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) اجرا می‌شه. این یعنی نیازی به واسطه نیست و سرمایه‌گذارا مستقیم از طریق قراردادهای هوشمند توکن می‌خرن. سرعت بالایی داره، ولی امنیت و ریسک بیشتری هم داره.

یه مدل جدید از ICO که توش، صرافی‌های معتبر رمزارز مسئولیت فروش اولیه توکن‌ها رو به عهده می‌گیرن. این باعث می‌شه ریسک کلاهبرداری کمتر بشه، چون صرافی یه حداقل اعتبار برای پروژه در نظر می‌گیره.

ICO مثل عرضه اولیه سهام توی بورس (IPO) هست، ولی توی دنیای کریپتو. پروژه‌های جدید برای جذب سرمایه، یه سری توکن می‌فروشن و در ازاش سرمایه جمع می‌کنن. خیلی از پروژه‌های موفق مثل اتریوم از ICO شروع کردن، ولی توی این بازار پر از کلاهبرداری هم هست، پس باید حسابی تحقیق کنی قبل از این که پولت رو بذاری!

وقتی یه عده (یا رسانه‌ها) شایعه‌های منفی درباره یه رمزارز منتشر می‌کنن تا مردم بترسن و بفروشن، بهش می‌گن فاد. معمولا این کار رو برای دستکاری بازار انجام می‌دن.

یه روش برای کسب سود از رمزارزها. تو دارایی‌هات رو توی پلتفرم‌های دیفای قفل می‌کنی و در ازای تأمین نقدینگی، سود می‌گیری. ولی ریسک هم داره، چون ممکنه قیمت توکنت افت کنه.

یه ترفند کثیف که توش یه نفر (معمولاً یه بات) قبل از بقیه، تراکنش‌های سودآور رو می‌بینه و سریع‌تر از اونا انجام می‌ده تا سود ببره.

وقتی می‌بینی قیمت‌ها داره می‌ره بالا و حس می‌کنی که اگه الان نخری، فرصت بزرگی رو از دست می‌دی! این حس باعث می‌شه که بدون فکر و تحلیل، دست به خرید بزنی، که خیلی وقتا منجر به ضرر می‌شه.

یه برنامه خودکار که توی بلاکچین ذخیره می‌شه و خودش اجرا می‌شه! مثلا فرض کن می‌خوای یه شرط‌بندی دیجیتالی کنی: اگه تیم X ببره، قرارداد هوشمند پول رو به برنده می‌ده، اگه تیم Y ببره، به اون یکی. بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای! این تکنولوژی خیلی کاربرد داره، مخصوصا توی DeFi (سیستم‌های مالی غیرمتمرکز).

وقتی یه پروژه کریپتو یه‌دفعه همه سرمایه‌های مردم رو می‌کشه بیرون و ناپدید می‌شه! این نوع کلاهبرداری توی پروژه‌های جدید و شت‌کوین‌ها خیلی اتفاق می‌افته.

یه عبارت ۱۲ یا ۲۴ کلمه‌ای که برای بازیابی کیف پولت استفاده می‌شه. اگه اینو گم کنی، رمزارزات برای همیشه از دست می‌رن! اگه یکی اینو داشته باشه، می‌تونه حسابتو خالی کنه، پس هیچ‌وقت به کسی نده.

مثل رمز کارت بانکیته! اگه گمش کنی، پولات برای همیشه می‌ره. کلید خصوصیتو به هیچ‌کس نده و یه جای مطمئن نگهش دار.

یه آدرسه که بقیه می‌تونن باهاش برات رمزارز بفرستن. مثل شماره کارت بانکی، ولی ازش نمی‌شه پول برداشت.

کوین مثل بیت‌کوین و اتریوم، بلاکچین خودش رو داره، ولی توکن روی یه بلاکچین دیگه ساخته می‌شه (مثلا توکن‌های ERC-20 روی اتریوم). کوین‌ها بیشتر برای پرداخت استفاده می‌شن، ولی توکن‌ها می‌تونن برای هر کاری باشن، از رأی‌گیری گرفته تا اجرای قراردادهای هوشمند.

جایی که رمزارزهات رو نگه می‌داری. کیف پول‌ها یا نرم‌افزاری هستن (مثل متامسک) که روی موبایل یا کامپیوتر نصب می‌شن، یا سخت‌افزاری (مثل لجر) که امنیت بیشتری دارن.

برعکس کیف پول گرم، این یکی آفلاینه و امن‌تره. کیف پول‌های سخت‌افزاری مثل لجر (Ledger) و ترزور (Trezor) نمونه‌های معروفش هستن. بهترین گزینه برای نگهداری طولانی‌مدت رمزارزها، چون از هک شدن در امانه.

یه کیف پول دیجیتالی که به اینترنت وصله و همیشه در دسترسه، مثل تراست والت و متامسک. استفاده ازش راحته، ولی امنیتش پایین‌تره، چون اگه یه هکر بهش دسترسی پیدا کنه، حسابتو خالی می‌کنه!

کارمزدی که برای اجرای تراکنش‌ها یا قراردادهای هوشمند روی اتریوم می‌دی. اگه شبکه شلوغ باشه، گس می‌ره بالا و تراکنش گرون‌تر می‌شه.

یه لیست از افراد تأییدشده که اجازه دارن توی یه عرضه اولیه یا یه ایردراپ شرکت کنن. اگه توی لیست سفید یه پروژه باشی، یعنی می‌تونی توکن‌های جدید رو قبل از بقیه بخری یا جایزه بگیری.

وقتی توی یه پلتفرم دیفای با قرض گرفتن رمزارز معامله می‌کنی و قیمت بر خلاف پیش‌بینی‌هات حرکت می‌کنه، سیستم خودش دارایی‌های تو رو می‌فروشه تا بدهی رو جبران کنه.

یه سیستم کامپیوتری مجازی که همه قراردادهای هوشمند روی بلاکچین اتریوم رو اجرا می‌کنه. یعنی وقتی یه قرارداد هوشمند می‌نویسی، EVM اون رو پردازش می‌کنه و تراکنش‌ها رو اجرا می‌کنه.

استخراج رمزارز به این صورته که ماینرها (دستگاه‌های کامپیوتری قوی) یه سری معادله پیچیده حل می‌کنن تا یه بلاک جدید به بلاکچین اضافه کنن. هر کسی این معادله رو زودتر حل کنه، پاداشش رو به‌صورت رمزارز می‌گیره. ولی این کار نیاز به برق زیادی داره، واسه همینه که استخراج بیت‌کوین تو بعضی جاها خیلی هزینه‌بره.

یه دنیای مجازی که توش می‌تونی با آواتار خودت بگردی، زمین بخری، کنسرت بری و حتی کار کنی! رمزارزها و NFTها توی متاورس کاربرد زیادی دارن، چون دارایی‌های دیجیتال قابل معامله هستن.

توانایی یه بلاکچین برای پردازش تعداد زیادی تراکنش در مدت‌زمان کم. بیت‌کوین و اتریوم مشکلات مقیاس‌پذیری دارن، چون تعداد تراکنش‌هاشون محدوده و هزینه‌هاشون بالاست، ولی پروژه‌هایی مثل سولانا و پالیگان سعی کردن این مشکل رو حل کنن.

عددی که تو فرآیند ماینینگ استفاده می‌شه تا یه هش معتبر پیدا بشه. ماینرها مرتب نانس رو تغییر می‌دن تا یه ترکیب درست به‌دست بیارن.

به کسایی که مقدار زیادی از یه رمزارز خاص رو دارن، می‌گن نهنگ. اینا می‌تونن با خرید و فروش‌های بزرگ، روی قیمت‌ها تأثیر بذارن. مثلا، اگه یه نهنگ بیت‌کوین زیادی بفروشه، ممکنه قیمتش بریزه!

یه تغییر اساسی تو بلاکچین که باعث می‌شه مسیرش از نسخه قبلی جدا بشه. مثلا بیت‌کوین کش از بیت‌کوین جدا شد چون یه سری افراد قوانین جدیدی برای شبکه خواستن، ولی بقیه قبول نکردن. این شد که یه بلاکچین جدید درست شد. وقتی یه بلاکچین به دو شاخه جدا تقسیم می‌شه که دیگه با هم سازگار نیستن. این معمولاً وقتی اتفاق می‌افته که توسعه‌دهنده‌ها یا جامعه یه رمزارز سر یه تغییر اساسی به توافق نرسن. مثلا، بیت‌کوین کش (BCH) یه هارد فورک از بیت‌کوین (BTC) بود.

یه کد رمزنگاری‌شده که هر اطلاعاتی رو به یه مقدار یکتا تبدیل می‌کنه. مثلا اگه یه متن رو هش کنی، یه رشته عدد و حرف تولید می‌شه که فقط مخصوص اون متنه.

اصطلاحی که از یه غلط املایی توی یه انجمن کریپتو به‌وجود اومد و معنیش شد “نگه داشتن رمزارز برای طولانی‌مدت، بدون توجه به نوسانات بازار”. اگه کسی بگه هودل کن، یعنی نفروش و صبر کن تا قیمت رشد کنه.